De ervaringen van cliënten benutten om de zorg te verbeteren: het is inmiddels een goed gebruik. Maar bij mensen die door afasie moeite hebben met communiceren ligt dat lastiger. Daarom is nu een vragenlijst op maat ontwikkeld, zodat ook deze groep gehoord wordt.

Op initiatief van de Afasie Vereniging Nederland – onlangs opgegaan in Hersenletsel.nl – heeft het NIVEL een CQ-index ontwikkeld voor mensen met afasie. Een CQ-index is een vragenlijst die op gestructureerde wijze de kwaliteit van zorg vanuit patiëntenperspectief in kaart brengt. Enkele van de kenmerken van de CQI Afasie: eenvoudige taal, korte zinnen, vetgedrukte woorden, een groot lettertype en extra witruimte.

Cliënten en mantelzorgers zijn vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van de vragenlijst. In groepsgesprekken en interviews is gevraagd naar belangrijke aspecten van de zorgverlening. Met deze inbreng is de vragenlijst opgesteld. Voor de visuele ondersteuning zijn pictogrammen gezocht of speciaal ontworpen. De begrijpelijkheid en duidelijkheid van de vragenlijst is eerst getest met 32 interviews en na bijstelling zijn 340 cliënten van afasiecentra, logopediepraktijken, revalidatieafdelingen van ziekenhuizen en woonzorgcentra met de vragenlijst geïnterviewd. De resultaten geven een beeld van de ervaringen met de afasiezorg.

Uitkomsten

De CQI Afasie bevat zeven kwaliteitsthema’s, waarvan er vijf gaan over het zorgproces: communicatie en bejegening, informatie, betrokkenheid bij behandeldoelen, behandeling door de logopedist en samenwerking. Uit het onderzoek blijkt dat de ervaringen het positiefst zijn voor ‘communicatie en bejegening’ en het minst positief voor ‘informatie’. Voor wat betreft het zorgproces zijn cliënten vooral positief over de bejegening – aandachtig luisteren, serieus nemen en deskundigheid – en over het feit dat de behandeling gericht is op wat zij zelf belangrijk vinden. Er worden ook verbeterpunten genoemd: het bespreken van de gevolgen van afasie voor het dagelijks leven, het bespreken van de mogelijkheden voor herstel en het bespreken van de voortgang van de behandeling. Verder zouden cliënten liever meer uren logopedie per week krijgen.

De twee overige thema’s van de CQI Afasie gaan over het behandeleffect: op de communicatie van cliënten en op participatie en welbevinden. Cliënten zijn overwegend positief hierover, en net iets meer over het eerste. Sinds de start van de behandeling gaat het gemiddeld ‘beter’ (50%) of ‘veel beter’ (32%). Cliënten vinden dat ze door de behandeling beter kunnen communiceren en praten, dat ze minder moeite hebben om te begrijpen wat anderen zeggen en dat de relaties met naasten zijn verbeterd. Juist dit soort behandeleffecten vinden cliënten ook het belangrijkst.

Toepassingen

Door de betrokkenheid van mensen met afasie bij de ontwikkeling van de CQI Afasie is een relevante en bruikbare vragenlijst ontstaan, die zowel tijdens de revalidatie als in de chronische fase kan worden ingezet. De vragenlijst kan gebruikt worden om de zorgverlening en behandeleffecten bij cliënten te evalueren en biedt aanknopingspunten voor kwaliteitsverbetering. De vragenlijst is geschikt voor afname door getrainde interviewers, maar kan ook zelfstandig door cliënten worden ingevuld als er een applicatie met spraakondersteuning komt. Dit zou de bruikbaarheid voor de dagelijkse praktijk vereenvoudigen. Hersenletsel.nl ziet eveneens mogelijkheden voor bredere toepassing van de vragenlijst bij andere doelgroepen met communicatiebeperkingen, zoals mensen met niet-aangeboren hersenletsel of een verstandelijke beperking. Zo kan de zorg ook bij deze doelgroepen beter worden geëvalueerd vanuit het cliëntenperspectief.

Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine

Nieuwe ‘onderzoeks-to-do-list’ onderstreept de meerwaarde van revalidatiegeneeskunde

De Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) houdt zich bezig met het continu verbeteren en borgen van de kwaliteit van zorg…

Het plannen van complexe zorg? Dat kan eenvoudiger, vinden ze in Groningen

‘Een verandering vindt plaats omdat gewone mensen buitengewone dingen doen’, zei oud-president Barack Obama. Revalidatie Magazine brengt een ode aan…

‘Zo’n behandelprogramma, dat kan toch zeker korter?’

Voor iedere diagnosegroep maken wij een behandelprogramma. Daarin beschrijven we hoe de behandeling er voor patiënten met deze diagnose uitziet….

Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde

Kan de Canadian Occupational Performance Measure (COPM) afasievriendelijk afgenomen worden?

Om goede zorg te leveren is het uitvragen van de hulpvraag van de patiënt noodzakelijk. De COPM is hiervoor een veelgebruikt instrument. Bij personen met afasie (PMA) is het afnemen daarvan vaak moeilijk, door de problemen in het uiten en begrijpen van taal. In dit artikel wordt beschreven hoe de afname van de COPM bij PMA ondersteund kan worden.