Het is gelukt! Berend is weer op de been. Hij loopt zijn eerste passen samen met mij langs een hoge behandelbank die hij als steun gebruikt. Ik stut zijn knie; zijn enkel en voet worden ondersteund met een zwachtel. Daarnaast heb ik mijn beide armen en handen nodig om zijn romp te sturen, zodat hij de goede kant op blijft gaan. Berend is zoekend naar de controle over zijn lichaam, die hij ooit had voordat hij de hersenbloeding kreeg. Hij is 65 jaar, was net met pensioen, eindelijk wat meer tijd om met zijn vrouw op stap te gaan en op zijn kleinkinderen te passen. Hij had grootse plannen met zijn tuin en maakte steeds langere fietstochten. En toen kwam de beroerte.
Na een periode in het ziekenhuis, die wat langer was vanwege een delier van een aantal weken, verwees de revalidatiearts in het ziekenhuis hem door naar de Geriatrische Revalidatie (GR). In de GR is er meer mogelijk voor mensen zoals Berend, die in de eerste dagen en weken na het CVA complicaties heeft gehad. Berend was erg verzwakt door de weken die hij niet uit bed kon; hij had zelfs nog een aantal dagen op de IC gelegen. Toen hij stabiel was in het ziekenhuis, was hij psychisch nog steeds niet helemaal “geland” en fysiek enorm laag belastbaar.
Stap voor stap
Het is gebruikelijk dat de revalidatiearts in het ziekenhuis met het behandelteam de triage bespreekt: Waar is de patiënt het best op zijn plek na de ziekenhuisopname? Vaak kan iemand direct naar huis om daar verder te herstellen; al of niet onder begeleiding van een poliklinisch revalidatieteam of van een eerstelijns fysiotherapeut en/of ergotherapeut. Het kan ook zijn dat de patiënt nog niet naar huis kan. Dan is het belangrijk om een goed doordachte keuze te maken tussen de GR en de MSR (Medisch Specialistische Revalidatie). Vanwege de lagere belastbaarheid was Berend in eerste instantie het best op zijn plek in de GR. Daar kon hij rustig verder gaan werken aan een betere belastbaarheid. Hij was na twee weken daar te zijn weer meer zichzelf en kon toen verder opbouwen. Nog eens vier weken verder was hij toe aan meer inspanning; klaar voor de volgende stap: de Medisch Specialistische Revalidatie (MSR).
Samen oefenen
In de MSR aangekomen was het erg wennen voor Berend. Hij voelde zich niet direct op zijn plek. De behandelaars maakten kennis met hem en zijn partner, Ria. Voor hen beiden was het moeilijk om het vertrouwen in het nieuwe behandelteam te vinden. Berend was eigenlijk heel tevreden in de GR-instelling in het dorp waar hij zelf ook woont. Nu hij in het revalidatiecentrum in de stad verbleef, was hij bang dat hij niet naar huis kon in het weekend. Hij wilde met Ria met de auto naar huis kunnen. Dat was dus het eerste wat hij wilde oefenen samen met haar: vanuit de rolstoel in de bijrijder stoel kunnen komen. Ik ging op dag twee met hen samen naar de parkeerplaats. De tweede oefensessie bij de auto ging Berend met heel wat hulp van Ria de auto in. Gelukkig is zij handig en voelde ze goed aan wat Berend hier aan ondersteuning en sturing nodig had: dit zou hen gaan lukken zaterdag!
Punt op de horizon
Het is belangrijk om aan te sluiten bij de wensen van de revalidant en zijn naaste; voor ons als behandelaars een grote uitdaging en ook een erg leuk onderdeel van ons werk. We gebruiken onze expertise om in te schatten of het een reële wens is en of het ook aansluit bij het niveau van dat moment. Daarnaast proberen we om de revalidant en zijn naaste weer vertrouwen te geven en een punt op de horizon te laten zien.
Ik vind het fijn als ik iemand op zijn gemak kan stellen, juist in de eerste dagen. Dit lukt alleen als ik tijd en rust neem om iemand te leren kennen en ook zijn manier van leven, zijn thuissituatie, zijn gezin of andere naasten, zijn werk en hobby’s. Alle persoonlijke factoren én omgevingsfactoren doen ertoe.
Alles is therapie
Deze factoren zijn bepalend bij het hele revalidatietraject. Als neurorevalidatie-expert heb je de kennis en de kunde om de training op de grens van kunnen en niet kunnen aan te bieden passend bij de revalidant en zijn revalidatiedoelen. Je past je interventie steeds aan, zodat het uitdagend is én het een succeservaring wordt. Daarnaast zorg je voor variatie en voor herhaling binnen het specifieke oefenen en binnen het oefenen in de context. Het is immers bewezen dat dit taak-specifieke oefenen de beste manier van trainen is na een CVA. Doordat alle behandelaars (verpleegkundigen, ergotherapeuten, fysiotherapeuten en logopedisten) revaliderend werken (alledaagse handelingen gebruiken als oefenmomenten) kan er de hele dag (24/7) op maat getraind worden.
Ook revalidanten ervaren dat deze manier van revalideren, oftewel ‘Alles is Therapie’, prettig is en dat ze er wel bij varen. Ook Berend en Ria hebben de slag te pakken gekregen. Dus Berend loopt niet alleen in de oefenzaal rondom de behandelbank, maar hij oefent het ook in de gang op de afdeling. En zo gauw het kan, vragen we de verpleegkundige erbij om het op alle momenten van de dag te gaan toepassen! Berend heeft immers een punt op de horizon: met kerst loopt hij zelf naar de feestelijk gedekte tafel.
Eugénie Brinkhof
Eugénie Brinkhof is fysiotherapeut en knowledge broker bij De Hoogstraat Revalidatie in Utrecht. En tevens docent Neurorevalidatie bij het NPi (Nederlands Paramedisch instituut).
