De klinische revalidatie na een beroerte is in Nederland niet overal hetzelfde. Dankzij landelijke data en de inzet van het CVA-verbeterteam van REVION is nu voor het eerst landelijk stappen gezet met het in beeld brengen waar die verschillen zitten. En hoe ze samenhangen met de kenmerken van de patiënt. Dit vormt de opmaat naar een volgende belangrijke stap: uniforme ontslagcriteria voor patiënten in de klinische Medisch Specialistische Revalidatie na een beroerte.
De data zijn afkomstig uit het Revalidatieregister en Revalidatie Impact Scores. Het CVA-verbeterteam is een samenwerking van Basalt, Klimmendaal, Revalidatie Friesland en Revant. Het team is opgericht om binnen de vier instellingen naar praktijkverschillen te kijken en om ongewenste praktijkvariatie te verminderen.
Dit artikel is gebaseerd op bevindingen vanuit het CVA-verbeterteam (met o.a. dr. Diana Oosterveer en drs. Annelies Mantje vanuit Basalt, en dr. Ellen van Coevorden-van Loon vanuit Revant), Stichting Revalidatie Impact (met o.a. Sanne Heintzbergen MSc t.a.v. Revalidatie Impact Scores en Mirna van Straten MSc t.a.v. het Revalidatieregister).
Inzicht in praktijkvariatie
Doordat mensen ouder worden en de acute zorg bij een beroerte is verbeterd, overleven meer mensen een beroerte. Dat is goed nieuws, maar het betekent ook dat meer mensen daarna revalidatie nodig hebben. Dat maakt dat er een groter beroep op de revalidatiezorg wordt gedaan en de revalidatiezorg als geheel duurder wordt. Naar aanleiding hiervan wordt er – onder andere in het Integraal Zorgakkoord – van de revalidatiesector gevraagd om de zorg doelmatig te organiseren: slim, effectief en met behoud van kwaliteit.
De huidige richtlijnen en kaders bieden ruimte voor verschillen in hoe instellingen hun revalidatiezorg na een beroerte organiseren. Dit werd ook gezien in eerder wetenschappelijk onderzoek[1]. Tot nu toe was het lastig om die verschillen systematisch op landelijk niveau in kaart te brengen. Dankzij het Revalidatieregister en Revalidatie Impact Scores zijn die verschillen nu voor het eerst meetbaar en bespreekbaar geworden. Dit gebeurt onder andere in vertrouwelijke spiegelgesprekken tussen instellingen. Hiermee krijgen instellingen inzicht in verschillen, leren ze deze beter begrijpen en kunnen ze op zoek naar verbeteringen.
Grote verschillen in opnameduur
De cijfers over 2023 laten zien dat er verschillen zijn in hoe lang mensen na een beroerte in een revalidatiekliniek verblijven. In de ene instelling duurt dat gemiddeld zo’n zes weken, in de andere bijna tien. Een verklaring ligt deels in de ernst van de beroerte: hoe meer domeinen zijn aangedaan (motorisch, cognitief en/of communicatief), hoe langer doorgaans de opnameduur.
Ontslagcriteria ontbreken vaak
Een opvallende bevinding uit de spiegelgesprekken, georganiseerd door Stichting Revalidatie Impact (d.w.z. het Revalidatieregister en Revalidatie Impact scores) en de gesprekken in het REVION CVA-verbeterteam was dat slechts één van de deelnemende instellingen – Revant – beschikt over schriftelijk vastgelegde ontslagcriteria voor klinische revalidatie na een beroerte. Zonder duidelijke ontslagcriteria is het lastiger om verwachtingen van revalidanten en hun naasten te managen en zorg transparant te organiseren. En om opnameduur zuiver te vergelijken, zijn uniforme ontslagcriteria wenselijk.
Op weg naar landelijke ontslagcriteria
Het CVA-verbeterteam van REVION heeft de bestaande criteria van Revant als basis gebruikt voor een voorstel voor uniforme landelijke ontslagcriteria. Daarin staan onder meer veilige mobiliteit in en om huis, zelfredzaamheid in Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL), inzicht in het cognitief functioneren en goede voorbereiding op nazorg en voorzieningen.
Deze ontslagcriteria worden momenteel geïmplementeerd binnen de vier REVION-instellingen: Basalt, Klimmendaal, Revalidatie Friesland en Revant Medisch Specialistische Revalidatie. Het doel: minder praktijkvariatie en meer transparantie richting revalidanten en hun naasten. Het verbeterteam hoopt dat de criteria uiteindelijk landelijk worden ingevoerd.
Van data naar landelijke praktijk
Het voorstel voor landelijke ontslagcriteria is een concrete stap naar meer uniforme en doelmatige revalidatiezorg na een beroerte. Het laat zien dat de inzichten vanuit de drie initiatieven – CVA verbeterteam, Revalidatieregister en Revalidatie Impact Scores – elkaar aanvullen en versterken met als doel het verder verminderen van ongewenste praktijkvariatie. Revalidatie Nederland ondersteunt deze ontwikkeling actief, met als doel: een patiëntgerichte, effectieve en toekomstbestendige revalidatiezorg.
[1] Groeneveld IF, Meesters JJ, Arwert HJ, Roux-Otter N, Ribbers GM, van Bennekom CA, Goossens PH, Vliet Vlieland TP. Practice variation in the structure of stroke rehabilitation in four rehabilitation centres in the Netherlands. J Rehabil Med. 2016 Mar;48(3):287-92. doi: 10.2340/16501977-2054.
Oosterveer DM, Groeneveld IF, Arwert HJ, Volker G, Goossens P, Vliet Vlieland TPM, on behalf of the SCORE-study group. Differences in Length of Stay and Therapy Hours of Inpatient Stroke Rehabilitation between 2 Rehabilitation Centers in the Netherlands. Physical Medicine & Rehabilitation Journal 2021; 4(1):130
Oosterveer DM, de Graaf J, Vloothuis JDM, Jagersma E, Visser-Meily JMA. Gebruik van eHealth bij de revalidatie van patiënten met niet-aangeboren hersenletsel. NTR 2022
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
B-STARS2: op zoek naar bewijs dat hersenstimulatie na een beroerte herstel bevordert
Betere kwaliteit van leven na revalidatie dankzij revalidatie impact scores
‘Met behulp van het Revalidatieregister kunnen we onze zorg écht verbeteren’
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
Tijdstoxiciteit en trialdeelname bij revalidatiepatiënten; een nieuwe rol voor de revalidatiearts!?
‘Revalidatiegeneeskundig onderzoek wordt niet altijd gestuurd vanuit bestaande zorg en vragen’
