Meer regie voor de patiënt, minder druk op de zorg
Hoe kun je digitale middelen zo inzetten dat ze het revalidatieproces écht versterken? In Kennemerland werken zorginstellingen, huisartsen en gemeenten samen met het Digitaal Gezondheidscentrum (DGC): een initiatief waarin fysieke en digitale zorg hand in hand gaan. Een van de partners in het DGC is revalidatiecentrum Heliomare. ICT-manager Walter de Haan is vanuit die organisatie nauw betrokken. ‘We willen de zorg slimmer organiseren, zodat we met dezelfde middelen meer mensen kunnen helpen.’
Eén loket voor gezondheid
Het DGC is een samenwerkingsverband van het Rode Kruis Ziekenhuis, ViVa! Zorggroep, huisartsen Kennemerland, drie gemeenten en Heliomare. Het doel: patiënten met chronische aandoeningen beter ondersteunen. ‘De zorgvraag groeit, terwijl het aantal professionals afneemt door vergrijzing’, vertelt De Haan. ‘Dat betekent dat we anders moeten werken. Niet nog harder, maar slimmer. Met digitale zorg en betere samenwerking kunnen we de druk op de zorg verlagen én de patiënt meer regie geven.’
Voorheen kwam iemand bijvoorbeeld zes keer langs bij een arts. Nu doen we drie van die gesprekken digitaal en krijgt de patiënt tussendoor opdrachten en video’s.
Hybride zorgpaden
Hoe werkt dat, digitale zorg? ‘Binnen het DGC werken we met hybride zorgpaden. Dit zijn behandeltrajecten die fysieke en digitale zorg combineren.’ De ICT-manager geeft een voorbeeld: ‘Voorheen kwam iemand bijvoorbeeld zes keer langs bij een arts. Nu doen we drie van die gesprekken digitaal en krijgt de patiënt tussendoor opdrachten en video’s. Zo blijft iemand actief met zijn herstel bezig, op momenten die voor de patiënt goed uitkomen.’ Die manier van werken heeft effect: in ziekenhuizen die al langer werken met hybride zorgpaden is het aantal herhaalconsulten met 21% afgenomen.
Afgelopen zomer ging het hybride zorgpad aanhoudende pijn live, waar inmiddels meer dan 60 patiënten aan deelnemen. Komende tijd digitaliseert Heliomare onder andere de zorgpaden voor licht traumatisch hersenletsel en dwarslaesie. Die paden worden niet alleen hybride, maar ook extramuraal. Wat inhoudt dat de zorg georganiseerd is over de muren van de verschillende organisaties in het DGC heen. ‘We werken samen in één traject. Zo doen we geen dingen dubbel en kunnen we allemaal het stuk oppakken waar we goed in zijn. Doel is dat we met onze verrichtingen eind volgend jaar 180 uur bespaard hebben.’
Digitale monitoring, telecoaches en apps
De patiënten in een hybride zorgpad worden nauwlettend gevolgd via online vragenlijsten, thuismetingen en digitaal contact. ‘Hierdoor krijgt de zorgverlener een beter beeld van de patiënt dan bij de traditionele controle, die bijvoorbeeld slechts twee keer per jaar plaatsvindt. Heb je dan toevallig net een goede of juist een heel slechte dag, dan is dat ook niet per se representatief voor hoe het met je gaat.’
Het digitale contact gebeurt via de app BeterDichtbij: een beveiligde chatomgeving waarin patiënten rechtstreeks contact hebben met een telecoach. Dat is een verpleegkundige die op afstand ondersteunt en gezondheidsvragen beantwoordt. ‘Voordeel daarvan is dat je op minder momenten een dure arts in hoeft te zetten. Natuurlijk bieden telecoaches net zo goed kwalitatieve zorg, en betrekken zij een arts als dat nodig is.’ Daarnaast is er de Patient Journey App, die de patiënt stap voor stap door het zorgtraject begeleidt. ‘De app stuurt automatisch vragenlijsten, instructies en informatie. Dat helpt mensen bij bewustwording van hun aandoening en het scheelt de zorgprofessional veel tijd aan uitleg en administratie’, legt De Haan uit.
Samen optrekken in het e-Revalidatienetwerk
Veel digitale materialen – zoals instructievideo’s en voorlichtingsmodules – ontwikkelt Heliomare nu zelf, maar wel met het idee dat anderen ze straks ook kunnen gebruiken. ‘We werken aan neutrale behandelcontent’, zegt De Haan. ‘Dus zonder logo’s of specifieke huisstijl. Als ieder revalidatiecentrum zijn eigen content maakt, is dat zonde van tijd en geld. We moeten juist samen optrekken.’
Die samenwerking vindt ook plaats in het landelijke e-Revalidatienetwerk, waarin 18 centra ervaringen uitwisselen over apps, hybride zorgpaden, monitoring en financiering. ‘In heel Nederland zijn revalidatiecentra met dit onderwerp bezig, dus het is waardevol om ideeën en best practices uit te wisselen. En als revalidatiecentrum zijn we nu eenmaal te klein om alle content zelf te ontwikkelen. Samenwerken is noodzakelijk.’
Wat verandert er voor zorgprofessionals?
De digitalisering in de revalidatiesector schept nieuwe mogelijkheden voor zorgprofessionals. Zoals hybride werken, iets wat veel professionals tegenwoordig belangrijk vinden. Ook de functie van telecoach is nieuw: verpleegkundigen die op afstand contact onderhouden met patiënten en hun gezondheid volgen. ‘Zij hebben een andere relatie met de patiënt dan bij fysieke zorg: minder ad hoc, maar veel nauwer betrokken’, legt De Haan uit. ‘En een mooie bijvangst: medewerkers die tijdelijk geen fysieke zorg kunnen leveren – bijvoorbeeld door een blessure – kunnen als telecoach blijven werken. ‘Zo benut je hun kennis en ervaring op een andere manier.’
Patiënten voelen zich – meer dan voorheen – continu begeleid. Dat geeft rust en vertrouwen. En als iemand zich even minder goed voelt, is er direct digitaal contact mogelijk.
En wat merken patiënten?
Voor patiënten betekent de nieuwe aanpak vooral meer vrijheid. Ze hoeven minder vaak naar het revalidatiecentrum te reizen en kunnen thuis werken aan hun herstel. ‘Ze voelen zich – meer dan voorheen – continu begeleid’, zegt De Haan. ‘Dat geeft rust en vertrouwen. En als iemand zich even minder goed voelt, is er direct digitaal contact mogelijk. Je hoeft niet te wachten op de volgende afspraak.’
Natuurlijk is niet iedere patiënt even digitaal vaardig. Daarom kijkt de behandelaar per persoon of en in welke mate hybride zorg past. ‘Ons credo is: digitaal waar het kan, fysiek waar het moet.’ En wie moeite heeft met apps, kan terecht bij de Helpdesk Digitale Zorg. Die helpt patiënten telefonisch met bijvoorbeeld DigiD of instellingen van hun telefoon.
Aandacht voor positieve gezondheid
Uniek aan het DGC in Kennemerland is bovendien de combinatie van medische en sociale begeleiding. De Haan: ‘Zo voeren we ook gezondheidsgesprekken. Daarbij ligt de nadruk niet op de ziekte, maar op positieve gezondheid. Wat heeft iemand – buiten medicijnen – nodig om zich beter te voelen? Dan kun je denken aan meer beweging of sociaal contact. Zaken die bijdragen aan preventie en de druk op de zorg verlichten.’
Toekomst van revalidatiezorg
De Haan ziet in hybride werken de toekomst van de revalidatiezorg: ‘Het is de enige manier om de zorg toegankelijk te houden. Als we daarin als revalidatiesector én met andere partners in het medische en sociaal domein samenwerken, kunnen we de zorg echt opnieuw uitvinden.’
Auteur
Marlon Wissing
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Hybride revalidatie in Kennemerland
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
eHealth bij Adelante: onlosmakelijk onderdeel van de best mogelijke zorg
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
De inzet van digitale zorgtechnologieën binnen de medisch specialistische revalidatie
Gebruik van e-health bij de revalidatie van patiënten met niet-aangeboren hersenletsel
