Lopend door de gangen van ons relatief nieuwe revalidatiecentrum kom ik Kees tegen. Met zijn hoge dwarslaesie zit hij in zijn rolstoel te wachten op de volgende therapie. Ik denk direct terug aan Joseph, die tijdens het plukken van fruit uit een hoge boom viel. Hij kon zijn benen niet bewegen en werd op een platte kar die in de buurt was naar het ziekenhuis gebracht.
Na de eerste behandeling op de orthopedieafdeling, kwam Joseph terecht op de revalidatieafdeling. Twee mannenkamers van zes bedden per kamer, zonder enige privacy, uitkomend op een gang die aan een binnenplaats van het ziekenhuis grensde. Er moest gezocht worden naar een rolstoel en het oplopen van drukplekken en een longontsteking lag continu op de loer. Uiteindelijk was het dankzij zijn positieve instelling, liefdevolle ondersteuning van zijn familie en de gemeenschap én met steun van God gelukt om weer een leven in zijn hut op de hellingen rond de Kilimanjaro op te bouwen.
Het verhaal van Joseph is één van de vele indrukken die ik opdeed tijdens een recent werkbezoek in Tanzania. Vanuit een al 25 jaar bestaande samenwerking tussen het KCMC ziekenhuis in Moshi en het Radboudumc kregen we de vraag om mee te denken over onderwijs, wetenschap en zorg op het gebied van de revalidatiegeneeskunde. We probeerden het eerst via Zoom, maar dat was niet voldoende om de vraag achter de vraag helder te krijgen. Om een goed beeld te krijgen van een situatie, en dus goed te adviseren, moet je zien hoe dingen gaan. Er zat maar één ding op: afreizen naar Tanzania.
Met twee hoogleraren van de afdeling revalidatie van het Radboudumc en een docent van de HAN Univerisity of Applied Sciences bezochten we het ziekenhuis en de universiteit. We brachten een bezoek aan de afdelingen ergotherapie en fysiotherapie, de orthopedische revalidatie unit en de prothese- en orthesemakerij. Wat is ons opviel, was de bevlogenheid van de mensen om er met de toch wel beperkte middelen iets van te maken. We hebben enorm betrokken en trotse professionals ontmoet die met veel passie en kennis de zorg voor de patiënten ter plekke vormgaven.
Tijdens pauzemomenten praatte ik met onderzoeker Haleluya. Hij is senior-fysiotherapeut en werkt al jaren met mensen als Joseph. Omdat er weinig informatie was over het hebben van een dwarslaesie in het rurale gebied rondom de hellingen van de Kilimanjaro in Tanzania, heeft hij hier zijn promotieonderzoek gedaan. Op zijn motor heeft hij tachtig mensen met een dwarslaesie opgespoord en interviews afgenomen over de kwaliteit van leven op vier verschillende domeinen. In het algemeen was de ervaren kwaliteit van leven lager dan de normwaarden vanuit de WHO. Het domein fysieke gesteldheid en omgeving scoorden beiden het laagst en psychologisch welbevinden en support vanuit de omgeving scoorden het hoogst (maar nog steeds laag normaal). Joseph had voldoende ondersteuning binnen de vier domeinen. Maar de wegen zijn slecht en met name in het regenseizoen lukt het niet om met je rolstoel op pad te gaan. Ondanks dat in Nederland nog het nodige te verbeteren is op het gebied van toegankelijkheid, is het een walhalla in vergelijking met Tanzania.
Ik maak een praatje met Kees en denk aan de uitdagingen die hij en Joseph nog zullen krijgen. Enige bescheidenheid en dankbaarheid dat ik mensen met een dwarslaesie in een Nederlands revalidatiecentrum in een Nederlands zorglandschap met alle faciliteiten en vergoedingen mag bijstaan, is na het bezoek in Tanzania wel op zijn plaats. Als je de pech hebt om een dwarslaesie op te lopen, dan kun je dat beter in Nederland dan in Tanzania doen. Misschien helpt deze gedachte om je eigen situatie zo af en toe een beetje te relativeren. Hakuna matata!
Auteur
