Het is vrijdag 8 juli en ik sta met mijn gezin buiten voor vertrekhal 1 op Schiphol. Voor mij staat een man te kreunen en te steunen. Ik vraag mij af of dit komt door de lange rij of door de hoeveelheid koffers die hij krampachtig voortduwt. Om de sfeer wat op te leuken vraag ik waar de reis naartoe gaat. Hij zucht; ‘Spanje, gelukkig maar tien dagen’. De rij vlot redelijk snel en bij de security staat een beveiliger met de grootste glimlach die je maar kan bedenken. Ondanks alle drukte en chaos doet hij vol passie en overgave zijn werk en wenst iedereen een goede reis. Je ziet dat hij, in een rij vol met ‘korte lontjes’, veel glimlachende gezichten voor elkaar weet te krijgen.
Personeelstekort is één van de meest gebruikte woorden in het nieuws van de afgelopen maanden. Het lijkt of het van de ene op de andere dag in elke sector speelt. Of het nu gaat om een tunnel die in de spits dicht moet vanwege een tekort aan toezichthouders, aangiften die bij de politie op de plank blijven liggen of scholen die klassen naar huis sturen vanwege een lerarentekort. De stroom aan voorbeelden lijkt oneindig.
Ook binnen ons revalidatiecentrum is dit het gespreksonderwerp van de dag. Waar het arbeidsmarktkrapte-probleem al tijden op de agenda staat, is het nu ook echt dagelijks zicht- en voelbaar. De zorg staat onder grote druk en dit probleem wordt alleen maar nijpender.
Hoe behouden wij ‘onze’ mensen? Wat is er nodig om het imago van de zorg te keren? Hoe kunnen wij deze anders organiseren zodat wij weer een aantrekkelijke werkgever worden en de (toekomstige) zorgvraag aan kunnen?
Vol verbazing lees, zie en hoor ik over de actualiteiten, zoals de voortslepende aanpak van de toeslagenaffaire, de vluchtelingen die buiten moeten slapen in Ter Apel en dan maar niet te spreken over de stikstofproblematiek. Gigantische uitdagingen waarbij het komen tot oplossingen en snelle aanpak eindeloos ver lijkt. Alles in mij roept: ‘Stop met de bureaucratische procedures en probeer niet alles, vanuit gelijkheid en controle, polderend op te lossen.’ Soms is de problematiek zo omvangrijk of impactvol dat de standaardwegen naar Rome niet goed genoeg zijn.
We moeten op zoek naar geitenpaadjes van vertrouwen, onalledaagse besluiten nemen en accepteren dat niet alles 100 procent kan.
En dat wij dit kunnen heeft de afgelopen tijd ook laten zien. De oneindige steun voor de zorg en oplossingsgerichtheid in het begin van de coronacrisis, de geweldige opvang voor de gevluchte Oekraïners (we gingen ze zelfs met busjes halen) en de succesvolle nationale acties bij verschillende rampen. Het is dan op zijn Rotterdams gezegd, handen uit de mouwen en niet lullen maar poetsen.
Binnen de zorg in Nederland wordt, in mijn optiek, het personeelstekort de grootste uitdaging voor de komende jaren. Over deze problematiek wordt veel geschreven en gesproken, maar ergens hangt er toch nog een zweem van ‘het zal uiteindelijk wel goedkomen’. Nee dus! Niet als we blijven doen wat we nu doen.
De vele rapporten hierover zijn waardevol en geven een gemene deler van oplossingsrichtingen:
- goed werkgeverschap met voldoende ruimte voor (loopbaan)ontwikkeling, zeggenschap en waardering voor alle zorgprofessionals (voorkom uitstroom);
- verschuiven van (niet-)zorgtaken en functiedifferentiatie;
- samenwerking in de regio tussen de verschillende (zorg)organisatie;
- verminderen van de administratieve lasten, focus op de zorgtaak;
- technologische en sociale innovatie.
Deze wegen naar Rome zijn klip en klaar, maar de praktijk is weerbarstig en onze systemen te gebaseerd op verkeerde fundamenten en sentimenten. Simpelweg het pad bewandelen is niet genoeg. Gezonde dosis lef tonen, experimenteren en onze neus stoten, maar op een fundering van vertrouwen. Dat zou wat mij betreft het devies moeten zijn.
Laten we bijvoorbeeld voor de revalidatiezorg nu echt kritisch kijken hoe wij revalidanten moeten zien en behandelen. Onszelf vooraf de vraag stellen; wanneer is de verleende zorg goed genoeg? Open staan voor instroom van mensen die graag willen bijdragen door functieprofielen los te laten en te differentiëren. Financiering transparant en vast maken, zodat het samenwerken niet in de weg staat. Zorgprofessionals echt de ruimte geven om hun werk en week zelf in te delen.
Laten we met elkaar voor zulke oplossingen openstaan en geitenpaadjes naar Rome zoeken. En als we het doen met net zo’n grote glimlach als de beveiliger op Schiphol, komen we een heel eind!
Wouter Vreeman
Wouter Vreeman is bestuurslid bij Revant.
