Het is vrijdagochtend half negen. Zoals elke morgen is het een drukte van belang op de neuro-afdeling. Hier revalideren mensen die een CVA (beroerte) hebben doorgemaakt. Mijn collega’s fysio- en ergotherapie begeleiden revalidanten in de huiskamer bij het ontbijt.
De ene revalidant loopt langs het buffet, zo nodig met een dienwagentje om zijn spullen op te zetten. Een andere revalidant krijgt wat hulp bij de transfer vanuit de rolstoel naar de gewone stoel aan tafel. Weer een ander krijgt instructies om de aangedane arm en hand te gebruiken bij het snijden. Als het nodig is, ondersteunt de therapeut de beweging. Nog iemand anders is koffie aan het zetten. Zij lijkt nog wat te stoeien met de juiste volgorde.
Ook de logopedist is druk in de weer met revalidanten. Zij zit met hen in het rustige gedeelte van de huiskamer. Bij een mevrouw met slikproblemen geeft ze de juiste sliktechniek aan. Eventueel met iets verdikte koffie. Ze helpt Jan om ook bij haar aan tafel te komen zitten. Hij voelt een gedeelte van zijn mond, wang en tong niet. Hij heeft daarom nog wat hulp nodig bij de controle of alles na het slikken uit zijn mond is.
Ik ben nog niet zo lang wakker hoor
Ondertussen op een revalidantenkamer: ‘Ik ben nog niet zo lang wakker hoor’, zegt Jaap, als ik hem ondersteuning bied bij zijn romp en bekken om uit zijn bed te komen. Als fysiotherapeut begeleid ook ik revalidanten in hun ochtendritueel tijdens de Ochtendtherapie (OT). Ik help Jaap bij de transfer vanuit zijn bed naar zijn rolstoel. De verpleegkundige was al even komen kijken bij hem. Ik sprak haar op het verpleegkantoor, voordat ik naar Jaap ging. We overlegden over de plannen voor verschillende revalidanten die ochtend. Jaap moest nog wakker worden en zou alvast wat ‘losmaak-oefeningen’ met zijn arm doen. Die oefeningen had hij begin deze week van haar en een collega-fysiotherapeut geleerd.
We hadden het ook over Maartje. Zij heeft last van haar schouder in de nacht en ochtend. Verschillende vragen kwamen langs. Kunnen we samen naar haar positie in bed kijken? Is er iets wat anders kan? Of kunnen we haar iets leren om de schouder ’s nachts te ontspannen? De ergotherapeut dacht mee. Zou een nachtsling een oplossing zijn? Hiermee zou de arm tegen de romp gefixeerd kunnen worden zodat het schoudergewricht en de hand en pols beschermd worden tijdens het bewegen als Maartje slaapt.
We spraken ook over Jan; een wat oudere revalidant van 83. Hij wil zo graag op blote voeten naar de douche lopen. De verpleegkundige durfde het nog niet aan met hem. Er is zoveel spanning in zijn been en voet. We spraken af dat ik het lopen op blote voeten zou gaan proberen met hem en dat ik de verpleegkundige dan roep om de facilitatie, die Jan nodig heeft, aan haar over te dragen.
In de huiskamer gaat het ondertussen over gewoontes. Bij de één is het ontbijt thuis een grote chaos; de kinderen moeten naar school, de broodtrommels moeten gevuld worden en iedereen wil wat anders eten. Bij de andere revalidant is het de gewoonte om eerst even de hond uit te laten. En dan is de tafel gedekt als hij terugkomt. Maartje is ondertussen ook aan het ontbijt verschenen en zegt dat zij haar boterham altijd dubbelvouwt en aan het aanrecht op eet.
Alledaagse handelingen gebruiken als oefenmoment. Trainen tijdens het opstaan, douchen, wassen, aankleden en tijdens het ontbijt. Ook het plannen van de dag kan aan bod komen.
Allemaal mensen, allemaal gewoontes. Niet alleen de verschillende fases na het CVA, maar ook de eigen leefstijl en leefomgeving maken het voor iedereen net even anders. De Ochtendtherapie (OT) is één van de momenten dat dat duidelijk wordt. Juist dán kunnen alle revalidatietherapeuten op maat ondersteuning geven in ieders revalidatieproces. Naast de verpleegkundigen zijn er tijdens de OT fysio- en ergotherapeuten en logopedisten op de afdeling aanwezig tussen 8 en 10 uur. Zo kunnen we de revalidanten interdisciplinair ondersteunen. En juist dán kunnen zij aan hun doelen werken. ‘Revaliderend werken’ noemen we dat. Alledaagse handelingen gebruiken als oefenmoment. Trainen tijdens het opstaan, douchen, wassen, aankleden en tijdens het ontbijt. Ook het plannen van de dag kan aan bod komen. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat je het brein het best stimuleert als je in de context en ook taakspecifiek oefent. En dat doen we zo.
In die OT zijn de verschillende therapeuten aan het werk, met hun eigen expertise. We zijn als een pan met spiegeleieren: het eigeel is de discipline-expertise en het eiwit is dat wat wij als revalidatietherapeuten allemáál kennen en kunnen. We weten wat ieders ‘eigeel’ inhoudt én we weten elkaar te vinden voor de juiste kennis en vaardigheden. Daarmee ontwikkel je je als revalidatietherapeut en kun je revalidanten steeds op een breder gebied begeleiden tijdens alledaagse handelingen.
Als ik in de gang loop, komt er ineens een heerlijke geur uit de huiskamer. Over spiegeleitjes gesproken… Ik zie nog net dat Jaap, met een grote glimlach en samen met de fysiotherapeut een zelfgebakken eitje op zijn brood legt. Heerlijk werk toch?
Auteur
