Verslagen en gefrustreerd zit ze tegenover mij. Al meer dan een jaar is ze aan het aanrommelen met de decubituswond onder haar zitbot. In het verwijzende ziekenhuis zijn alle behandelingen al de revue gepasseerd: chirurgisch schoonmaken, antibiotica, tientallen verbandmaterialen, een vacuümpomp. Zelfs hyperbare zuurstoftherapie heeft niet tot genezing geleid. ‘Nu ben ik er klaar mee, dus graag een beetje snel actie!’
Tijdens een intake op onze wondenpoli proberen we het hele verhaal scherp te krijgen. Hoe de wond is ontstaan weet ze eigenlijk niet. Hij zat er gewoon opeens. Voelen doet ze niet, dus ze had er ook geen pijn of hinder van. De eerste twintig jaar was het ook altijd goed gegaan en had ze gewoon fulltime kunnen werken. Daar was nu dus een einde aan gekomen. Bedrust? Nee, dat was de enige behandeling die ze niet structureel had toegepast. Jammer, denk ik bij mezelf.
Nadat we alles hebben doorgenomen, maakt ze zelf de transfer vanuit de rolstoel naar het bed. We inspecteren de wond en ons vermoeden wordt bevestigd: een diepe wond tot op het zitbot met een holte die rondom het zitbot doorloopt en weefsel dat er niet heel vitaal uitziet. Wat we ook voor wondverbandmateriaal gaan toepassen: deze wond gaat niet meer vanuit zichzelf genezen.
You can put anything on a pressure sore, except the patient
Even denk ik terug aan een enigszins gefrustreerde jongeman. Die was net als deze mevrouw helemaal klaar met zijn al één jaar bestaande decubituswond. Voordat ik hem naar de plastisch chirurg verwees, spraken we af dat hij bedrust zou gaan houden. En geen 90 procent met smokkelen tijdens verzorging of eten, maar echt 100 procent, om alle huidcellen de gelegenheid te geven om te herstellen en wondbedekking te geven. We spraken toen over een les die ik geleerd heb van de grondlegger van de dwarslaesierevalidatie in Europa: sir Ludwig Guttmann. Hij kreeg in de oorlog de zorg over gewonde soldaten met een dwarslaesie en begon met het voorkomen en behandelen van doorligwonden. Zijn motto was: ‘You can put anything on a pressure sore, except the patient’! Volledige bedrust dus als je de druk van het zitbot wilt afhalen. Toch voel ik me altijd wel een beetje bezwaard als ik dit voorstel, want het leven van deze mensen komt letterlijk en figuurlijk stil te liggen. Alles moet in bed gebeuren: van eten en drinken tot poepen en plassen aan toe. Ook het sociale leven wordt gereduceerd tot het bed. Niet werken, niet naar de film, niet bij die vriendin die het moeilijk heeft op bezoek. Toch is dit de moeite waard, want bij deze jongeman was na slechts één maand de diepe wond genezen! En slechts één maand, zijn nog steeds vier hele weken, 28 dagen en meer dan 700 uur. Vaak moeten mensen veel langer geduld hebben.
Voor de vrouw die voor mij zit gaat dit echter niet meer werken. Bij haar moet het dode weefsel weggesneden worden en moet het gat wat er overblijft vakkundig gesloten worden met een zogenaamde ‘zwaailap’. De plastisch chirurg maakt een spier met de bovenliggende huid los en schuift deze in het gat. Daarna moet deze grote wond genezen en dit vergt zes weken tijd en geduld. De behandeling eindigt met het langzaam maar goed positioneren in de rolstoel, inclusief het weer aanleren van transfers en checken van alle andere hulpmiddelen.
De plek waar deze zorg moet plaatsvinden is momenteel onderwerp van gesprek. Op een dwarslaesieafdeling kunnen we de verzorging heel goed bieden, maar omdat er zeker tijdens de ligfase geen fysiotherapie of ergotherapie bij komt kijken, is het een nauwelijks rendabele behandeling. In het verpleeghuis ontbreekt vaak de kennis die nodig is voor een goede behandeling van dwarslaesiepatiënten. En het is zonde om een ziekenhuisbed te bezetten voor deze zorg.
Ik hoop dat wij de komende jaren de zorgverzekeraar kunnen overtuigen dat deze behandeling plaats hoort te vinden op een dwarslaesieafdeling
Gelukkig bevind ik me in een werksituatie waarin we deze zorg in ons centrum kunnen aanbieden. De plastisch chirurg uit het nabijgelegen academisch centrum voert bij ons in de kliniek de operatie uit. Dit scheelt risicovol transport. En een operatie is slechts een klein onderdeel van het totale zorgpad van deze categorie patiënten. Kennis en kunde van alle medewerkers, van verpleging tot voedingsassistentes, is van cruciaal belang.
Ik hoop dat wij de komende jaren de zorgverzekeraar kunnen overtuigen dat deze behandeling plaats hoort te vinden op een dwarslaesieafdeling. En dat we daardoor een reële prijs krijgen voor de opname, verzorging en revalidatie van deze patiënten. De vrouw die tegenover me zit hoeft hier gelukkig niets van mee te krijgen. Voor haar moeten we het gewoon goed en snel regelen. Ik bel direct met de plastisch chirurg.
