Het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en andere complicaties is voor mensen in een rolstoel veel hoger dan normaal. In haar nieuwste boek The Sitting Chef benadrukt publicist en spreker Annemarie Postma – zelf rolstoelgebonden- dat niet alleen beweging, maar ook de juiste voeding van levensbelang is als preventie.

Onderzoek wijst uit dat lang zitten de kans op vroegtijdig overlijden vergroot met 40 tot 60 procent, waarschuwt Annemarie Postma in haar nieuwe boek The Sitting Chef. ‘Uiterst relevante kennis voor mensen in een rolstoel, maar niet alleen voor die groep. Heel Nederland is gevangen in een zitcultuur, en die zitcultuur is funest.’ Sedentair gedrag – te veel zitten en liggen – is iets anders dan inactiviteit. ‘Je kunt elke avond sporten en overdag toch te veel zitten; je kunt als rolstoeler tennissen of handbiken en tóch je benen niet bewegen. Sedentair gedrag is apart gedrag met geheel eigen gezondheidsrisico’s. Dat komt voornamelijk doordat je je grootste spiergroep, de benen, niet beweegt. Daardoor vermindert je stofwisseling drastisch en stijgt na maaltijden je bloedsuikerspiegel tot grote hoogten. Bij wie veel zit blijft die bloedsuikerspiegel pieken met alle schadelijke gevolgen van dien. Denk bijvoorbeeld aan vaatbeschadigingen en insulineresistentie, en op termijn aan diabetes, visusklachten of een hogere kans op dementie. Veel zitten heeft ook een groot effect op je geestelijk welzijn. Met de juiste, op de sedentaire leefstijl afgestemde voeding zijn deze effecten te voorkomen en bestrijden.’

Voedingsadvies

In haar nieuwe boek introduceert Postma als eerste een voedingsmodel dat is gericht op een sedentaire leefstijl. Zelf zit ze sinds haar twaalfde jaar – ze is nu 47 – door een incomplete dwarslaesie in een rolstoel. Als ‘zitveteraan’ zocht ze voedingsadvies, maar vond nergens richtlijnen voor mensen in haar positie. ‘Omdat daar geen aandacht voor bestond, ben ik er zelf langdurig en diepgaand studie van gaan maken. Voor dit boek heb ik geput uit meer dan driehonderd wetenschappelijke studies. Zittend leven vraagt écht om opperste alertheid en om specifieke voedingskennis, discipline en bewuste keuzes die ondersteunen in plaats van extra belasten. Het zitten zelf is al zwaar genoeg voor je lijf én wat je erin stopt moet er ook weer uit. Dat is bij veel dwarslaesiepatiënten een groot probleem.’

Suiker

Een eerder boek van haar hand, Het lichaam is perfect, kwam voort uit vragen van vrienden die wilden weten hoe ze in die rolstoel toch zo slank en energiek bleef. Postma, ook voormalig fotomodel, schrapte de enkelvoudige koolhydraten – koolhydraten met een hoge zogeheten glycemische index, zoals geraffineerde suikers en granen – uit haar bestaan, net als onder meer tarwe, zetmeelrijke en suikerrijke producten en zuivel. ‘Deze voedingsmiddelen worden door je zittende lichaam, dat niks met deze hoeveelheid energie kan, omgezet in vet, ze verhogen de bloedsuikerspiegel en de triglyceridenwaarden, wat bijdraagt aan hart- en vaatziekten. Ze verhogen ook het risico op bloedklonters en trombose.’ In The Sitting Chef gaat ze dieper in op het verband tussen voeding en lichaamsbelasting, en op de vraag welke eetmethode het zittende lichaam juist zou kunnen helpen.

Sit-Smart-Methode

Een belangrijke pijler in The Sitting Chef is de ‘Sit-Smart’- voedingsmethode, tevens basis van Postma’s adviezen aan restaurants, zorgcentra en ook revalidatiecentra. ‘In de ruim 36 jaar dat ik in een rolstoel zit, miste ik in de revalidatiesector aandacht voor voeding bij een sedentaire leefstijl. Tijdens mijn eigen revalidatie en alle jaren erna ben ik niet één behandelaar tegengekomen die tegen de gevaren van veel zitten waarschuwde. Gelukkig begint de medische sector die gevaren steeds meer te zien.’

Landelijke campagne

De Sit-Smart-methode zal ook deel uitmaken van Fit for Life, een landelijke campagne van het bedrijf Coloplast die binnenkort van start gaat. ‘Van organisaties die de Sit-Smart-methode willen invoeren vragen we om een duidelijk voedingsbeleid. We hebben een team van door mij getrainde voedingsdeskundigen, sedentair experts en organisatieadviseurs dat kan ondersteunen. De campagne begint met een voorlichtingsserie op internet, met informatie, kookvoorbeelden en leefstijlcoaching. Verder is er een ‘train-de-trainer’-traject, dat onder andere is gericht op revalidatieartsen, diëtisten, verplegend personeel en revalidanten. We willen met deze campagne informeren en inspireren. Zodat mensen die noodgedwongen een sedentaire leefstijl hebben op een vitale en gezonde manier ouder kunnen worden.’

Lees hier het bijbehorende artikel ‘Bewustwording groeit in de centra’.