Cochrane Corner
Spasticiteit en pijn komen veel voor binnen de revalidatie. In de spreekkamer komt soms de vraag of cannabis een optie is om deze problemen te verminderen. Welk antwoord geef je hierop?
Auteur
DR. T. (TJITSKE) HIELKEMA
Kinderrevalidatiearts UMC Groningen Centrum voor Revalidatie
Onderzoeksvragen
Wat is het effect van cannabis en cannabinoïden op spasticiteit, chronische neuropathische pijn en welbevinden bij volwassen patiënten (18-60 jaar) met multipele sclerose (MS)? Secundair is er gekeken of gebruik van cannabis geassocieerd is met afhankelijkheid, ernstige bijwerkingen, aandoeningen van het zenuwstelsel, psychiatrische problemen en of er gestopt wordt met het gebruik vanwege bijwerkingen.
Hoe werd dit onderzocht?
Er zijn 25 gerandomiseerde trials tot en met december 2021 geïncludeerd (n=2.290), waarbij alle verschillende doseringen, typen, frequenties of duur van gebruik van cannabinoïden zijn onderzocht in vergelijking met placebo. Er is gekeken naar de volgende uitkomstmaten: spasticiteit, pijnvermindering, verbetering vanuit patiëntperspectief, gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven, milde tot matige bijwerkingen en Serious Adverse Events (SAE’s), aandoeningen van het zenuwstelsel, psychiatrische symptomen en fysieke afhankelijkheid.
Belangrijkste resultaten
In 5 RCT’s (n=1.143) werd bij gebruik van de oromucosale spray nabiximols een belangrijke reductie op ernst van spasticiteit aangetoond (odds ratio (OR) 2,51, 95%-betrouwbaarheidsinterval (CI) 1,56-4,04). Omdat er maar weinig onderzoeken gekeken hebben naar de effecten op chronische neuropathische pijn (1 onderzoek, n=48), is hier niet iets over te zeggen. De verandering die patiënten (n=1.215) aangeven in hun gezondheidstoestand, was positief voor degenen die cannabinoïden gebruiken (OR 1,80, 95% CI 1,37-2,36). Op gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven kon weinig tot geen effect worden aangetoond
Mogelijk stopten in de cannabinoïdengroep meer patiënten dan in de placebogroep door bijwerkingen. Er werden weinig tot geen SAE’s gerapporteerd. Er zijn aanwijzingen dat cannabinoïden effecten hebben op aandoeningen van het zenuwstelsel en psychiatrische symptomen. Of er afhankelijkheid van cannabinoïden optreedt is op basis van de onderzoeken niet goed te zeggen. Voor alle studies rondom bijwerkingen, stoppen en afhankelijkheid was de bewijskracht laag.
Conclusie en consequenties voor de praktijk
Bepaalde cannabinoïden hebben waarschijnlijk een positief effect op het verminderen van de ernst van spasticiteit en verbeteren de ervaren gezondheidstoestand bij volwassenen met MS, ten opzichte van placebo. Er is nog weinig duidelijk over het effect op chronische neuropathische pijn en de lange termijn, bijwerkingen en afhankelijkheid.
Gezien de resultaten, kunnen cannabinoïden bij volwassenen met MS een optie zijn, waarbij rekening gehouden moet worden met wat we nog niet weten en dat monitoring daarom van belang is. Patiënten met MS zijn niet de enigen binnen de revalidatie die kampen met spasticiteit en pijn. Het zou mooi zijn, om voor de revalidatiepopulatie meer duidelijkheid te krijgen over de werkzaamheid en bijwerkingen, om een afgewogen keus te maken wanneer de vraag komt of cannabis een optie is. Hierbij is het wenselijk dat er dan ook naar de uitkomsten op participatieniveau wordt gekeken, die in deze Cochrane review niet meegenomen zijn.
Literatuur
Filippini G, Minozzi S, Borrelli F, Cinquini M, Dwan K. Cannabis and cannabinoids for symptomatic treatment for people with multiple sclerosis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2022, Issue 5. Art. No.: CD013444. DOI: 10.1002/14651858.CD013444.
Trefwoorden: cannabis, spasticiteit, pijn, bijwerkingen
Gerelateerde artikelen NTR
Tijdstoxiciteit en trialdeelname bij revalidatiepatiënten; een nieuwe rol voor de revalidatiearts!?
Generieke richtlijn Opioïden en verstandige keuzes
Evaluatie van voorgeschreven pijnmedicatie tijdens klinische revalidatie
Sta stil bij iedere pil: polyfarmacie en niet-aangeboren hersenletsel
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Martine zit dicht bij de mensen
Librarevalidatiearts Evert Schouten met pensioen
De strijd tegen het staartje van polio
