Wat muziektherapie
Waar de Hoogstraat Revalidatie, Utrecht
Waarom omdat muziek op veel manieren therapeutisch ingezet kan worden
Aan het woord Inger Langeveld, muziektherapeut

Wat ís eigenlijk muziektherapie?

‘Als muziektherapeut heb je een hbo-opleiding gevolgd waarin je leert hoe je muziek kunt inzetten als therapeutisch middel. Tijdens de therapie maken revalidanten zelf muziek of luisteren ze naar muziek, individueel of in een groep. Er zijn werkvormen gericht op het fysieke, cognitieve, emotionele, spirituele en sociale gebied. Muziek heeft zóveel kanten en juist daardoor zijn er ook zoveel mogelijkheden. Zo kan muziek je aanzetten om te bewegen, is het een communicatiemiddel, heeft het invloed op je stemming en gedrag en oefen je er cognitieve vaardigheden mee.’

Hoe ziet uw dagelijks werk eruit?

‘Muziektherapie wordt ingezet voor alle afdelingen, afhankelijk van de hulpvraag. Op aanvraag doen mijn collega Saskia Hoogendam en ik individuele en groepstherapie. Zo werk ik momenteel bij de kleuters op de groep en begeleid ik samen met een psycholoog elke week een groep jongeren met chronische pijn of vermoeidheid. Ook begeleid ik samen met een fysiotherapeut wekelijks een koor voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel en voor mensen met een vraag gericht op ontspanning en vrijetijdsbesteding. Bij het zingen komen veel aspecten aan bod, van sociale aspecten tot aan spraak-, ademhalings- en ontspanningsoefeningen. Verder geef ik met een logopedist de combi-behandeling Speech-Music Therapy for Aphasia of SMTA, die is bedoeld voor mensen met een taalstoornis – afasie of verbale apraxie – door een hersenbeschadiging. In de behandeling wordt een klank, woord of zin gekoppeld aan een melodie. Hierdoor kan iemand gemakkelijker klanken, woorden of zinnen vormen en herhalen, en zo laten inslijpen.’

Wat kan muziektherapie toevoegen aan de revalidatie?

‘Muziektherapie is een nonverbale therapievorm met veel mogelijkheden. Therapeut en cliënt stellen samen doelen vast, die heel divers kunnen zijn. Door te luisteren naar muziek of door zelf muziek te maken raken mensen in contact met hun emoties, en dat kan bijdragen aan handicapverwerking. Ook kan muziek een middel zijn om spraak en taal te stimuleren. Als iemand weer woorden en zinnen kan uitspreken die eerst niet lukten, groeit de eigenwaarde. Een nieuwe of oude hobby willen oppakken kan ook een hulpvraag zijn. Via revalidatietechniek is er veel mogelijk als het gaat om aanpassingen aan instrumenten. Of zingen: vaak zeggen mensen dat ze dat niet kunnen, maar meestal is onzekerheid de boosdoener en gaan ze zingend de deur uit! Verder kan muziek een beroep doen op cognitieve functies als geheugen, planning en informatieverwerking. Je kunt die functies bijvoorbeeld trainen door bladmuziek of liedteksten te volgen. De structuur en spanningsboog van de muziek geven de cliënt houvast en de muziek maakt het trainen leuk. Daarnaast heeft muziek een grote sociale functie, omdat je het samen met anderen kunt maken. Samenvattend kun je dus met muziektherapie nieuwe vaardigheden en inzichten aanleren, en ontwikkelingen in gang zetten.’

Geef eens een paar voorbeelden?

‘Song-writing kan helpen bij verwerking. Als iemand het lastig vindt om te praten over alles wat er gebeurd is, kan het schrijven van een eigen nummer hierbij helpen. Het nummer kan op CD worden gebrand en met anderen worden beluisterd. Emoties krijgen de ruimte en er kan een wezenlijk gesprek ontstaan. Kleuters kun je met zang en muziek uitdagen, bijvoorbeeld om twee handen te gebruiken tijdens het spelen op een trommeltje of om lekker hard te zingen door de microfoon en zo de stem te gebruiken’

Hoe gaat het landelijk gezien met muziektherapie?

‘Nog lang niet alle revalidatiecentra bieden muziektherapie. Landelijk wordt muziektherapie wel steeds meer erkend en in de media wordt muziek als therapeutisch middel steeds vaker genoemd en aanbevolen, bijvoorbeeld voor mensen met dementie. Ik hoop dat iedereen in de revalidatiesector kritisch blijft nadenken over waar het in de revalidatie nou echt om gaat. Dat is een uitdaging in deze tijd, maar er is altijd ruimte om te blijven zoeken en om díe keuzes te maken die cliënten zoveel als mogelijk de regie over hun eigen leven teruggeven.’