Revalidatiezorg is nog een bescheiden deel van de ziekenhuiszorg. Als het aan Ilse van den Brand ligt, komt daar verandering in. In het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven krijgt de revalidatiearts van Libra Revalidatie & Audiologie een steeds belangrijkere rol.
Na het interview met Ilse wil de journalist van Revalidatie Magazine net de lift pakken, als ook zij de gang op komt en hem passeert. ‘Ik zou de trap nemen, dat is beter he?’ De Vlaamse tongval verzacht de dringende boodschap. Omdat ze gelijk heeft en er aan de gezondheid van de verslaggever weinig mankeert, volgt hij haar gedwee de trap af. Ze kijkt achterom. ‘Normaal gesproken breng ik de boodschap positief, hoor. Dan complimenteer ik mensen wanneer ze de trap nemen.’
Het is duidelijk waar Ilse van den Brand voor staat. In de coronatijd leerde ze wat écht belangrijk is: gezondheid en gezelligheid met haar naasten. Zelf let ze daarom nog beter op haar voeding en beweging en dat is ook wat ze patiënten én medewerkers in het ziekenhuis wil meegeven: let op je lijf. In het Catharina Ziekenhuis was ze al langer een bewegingsambassadeur. Samen met fysiotherapeuten en enkele collega’s uit het ziekenhuis organiseerde ze een succesvolle Beweegmaand met sport- en spelactiviteiten en informatiemomenten. Momenteel is ze betrokken bij het opzetten van een pilot van een looproute, waarbij mensen met QR-codes op verschillende posters op de gangen gemotiveerd worden hun bed uit te komen.
Dankbaar
Sinds twee jaar is Ilse van den Brand vanuit Libra gedetacheerd bij het Catharina Ziekenhuis en de job bevalt haar uitstekend. ‘Patiënten zijn zó dankbaar, dat is prachtig. En mijn collega’s staan open voor mijn visie en weten mij steeds meer te vinden.’ Onlangs nog. Bij verpleegkundigen van de afdeling chirurgie hield van den Brand een praatje over amputaties. ‘Zij hebben vaak geen zicht op wat er gebeurt als iemand na een arm- of beenamputatie uit het ziekenhuis ontslagen wordt. Terwijl de patiënt vaak zijn of haar eerste vragen aan de verpleegkundige stelt.’ Ilse vertelde de verpleegkundigen hoe een revalidatietraject er uitziet. Dat iemand eerst probeert zelfstandigheid op één been te krijgen en dat er daarna pas gekeken wordt of iemand in aanmerking komt voor een prothese, bijvoorbeeld. En dat niet iedereen voor een prothese in aanmerking komt, dat dit te maken heeft met onder meer de algemene conditie van de patiënt. ‘En ik vertelde hoelang zo’n revalidatietraject ongeveer duurt, want dat is ook zo’n vraag die patiënten vaak stellen.’ Daarnaast gaf ze veel antwoord op waaromvragen. Waarom moeten patiënten met een beenamputatie eigenlijk in een buikligging liggen? Antwoord: ‘Omdat hun heupmobiliteit goed moet blijven. Wanneer ze een prothese krijgen, moet die heup nog ongeveer twintig graden naar achteren kunnen strekken om een goede staplengte te kunnen maken.’
Evenwicht
Ilse vond het leuk om te doen. ‘Ik bespeur heel veel interesse. Het is mooi om verpleegkundigen mee te nemen in mijn vakgebied.’ Tijdens de coronagolven werkte ze intensief samen met andere disciplines. Omdat Ilse veel weet van het herstel van een lichaam, was ze intensief betrokken bij covid-patiënten die van de beademing afkwamen. Ze bracht haar kennis over op anderen. ‘Bij die patiënten was de balans tussen belasting en belastbaarheid heel belangrijk. Je mocht ze niet over de grens pushen maar ook niet onderbelasten. Dat was best een moeilijk te vinden evenwicht. Met name in een ziekenhuis, waarbij de herstellende patiënten nog allerlei onderzoeken moeten ondergaan en daarom bijvoorbeeld een foto moeten laten maken of bloed moeten prikken. Hierdoor is er minder structuur dan in een revalidatiecentrum. Daar moet je als professional rekening mee houden. Een dagschema met activiteiten en belasting kan dan goed helpen in verdeling van de energie. Het geeft rust aan patiënten in een onrustige omgeving.’
Divers
Haar werk als revalidatiearts in het ziekenhuis is heel divers. Zo ziet ze mensen die met hersenletsel zijn opgenomen, is ze betrokken bij multidisciplinaire overleggen over patiënten met MS en chronische pijn en heeft ze technische spreekuren en schoenenspreekuren. ‘Het mooie van dit werk in het ziekenhuis is dat ik veel kan betekenen voor mensen, omdat zij nog moeten beginnen met de verwerking van wat hen is overkomen. Ik kan hen al in het begin begeleiden en dat is bijzonder.’
Dat Ilse in de revalidatiezorg zou gaan werken, werd duidelijk in haar studietijd. Tijdens haar coschappen kwam ze in aanraking met revalidatiegeneeskunde. Ze werd op slag verliefd op het vak. ‘Mijn eerste patiënt blijft mij nog altijd bij. Deze jonge vrouw met jonge kinderen kon van de één op de andere dag niet meer lopen. Door een myelitis transversa (ontsteking van het ruggenmerg, red.) kreeg ze een dwarslaesie. Als donderslag bij heldere hemel moest ze negen maanden revalideren. Vlak voor haar ontslag heb ik haar nog opgezocht in de kliniek in Leuven, toen was mijn coschap voorbij. Ik zag haar zelfstandig in een rolstoel naar buitengaan, terwijl ze negen maanden eerder bedlegerig was. De impact van de dwarslaesie op zo’n vrouw en haar leven, maar ook de begeleiding die je zo’n persoon kunt geven en de stappen die ze kan maken om toch haar leven weer op te pakken, maakten diepe indruk op mij.’
Een negen
Ilse deed haar vervolgopleiding tot revalidatiearts bij Rijndam Revalidatie in Rotterdam, waar ook weer een dwarslaesiepatiënt veel indruk maakte, nu om zijn levenswijze. ‘Mijn supervisor vroeg aan hem naar zijn kwaliteit van leven op een schaal van nul tot tien. De patiënt gaf zijn leven een negen, terwijl dat voordat hij in een rolstoel belandde nog een 7 of 8 was. De man ging eerst gehaast door het leven, maar moest door de dwarslaesie meer tijd nemen voor zijn ochtendzorg en was ook minder gaan werken. Daardoor kwam er meer tijd voor uitstapjes met zijn kinderen. Ik vond het zo mooi dat die man dat zei.’
Ilse werkte daarna in een ziekenhuis in België en pakte vervolgens de kans in Eindhoven. Daar is ze op een missie, want landelijk gezien is ziekenhuisrevalidatie nog te onderbelicht, vindt Ilse. Dat is geen onwil van instellingen en professionals, maar omdat de focus logischerwijs zo op genezing ligt, kan revalidatiezorg erbij inschieten. Aan Ilse de taak om te bewaken dat die focus wordt verbreed. Het resultaat is in haar eigen ziekenhuis zichtbaar. Zo is het pas sinds kort dat een revalidatiearts bij het diabetisch voetenspreekuur aanwezig is. ‘Dat spreekuur wordt geleid door de vaatchirurg, maar gaat enkel om diabetische voeten. Tot nu toe was daar vooral de podotherapeut bij betrokken, maar nu dus ook de revalidatiearts. Dat is belangrijk voor kwalitatief goede zorg. Vaak zie je bij dat soort patiënten wonden als gevolg van onaangepast schoeisel. Daar kan ik als revalidatieprofessional veel in betekenen, maar dan moet ik wel betrokken zijn. Het is mooi dat dit nu gebeurt.’
Verschil maken
Ze realiseert zich dat ze voor veel patiënten één van de vele witte jassen zal blijven en dat sommigen haar na ontslag alweer vergeten zijn. Toch voelt ze dat ze het verschil kan maken. Dat zit in kleine dingen, maar ook in bijzondere ontmoetingen met patiënten. Op haar poli zag ze een man die traumatisch hersenletsel had doorgemaakt. Met de juiste therapie en adviezen leerde hij van Ilse op een andere manier naar zijn problemen te kijken. ‘Die man was zeer ambitieus en werkte keihard. Hij ging daardoor over zijn eigen grenzen heen. Hij was heel hard bezig toe te werken naar de oude versie van zichzelf, maar dat lukte niet meer. Met ons verkende hij zijn grenzen en kon hij steeds beter kiezen voor zijn nieuwe ik. Hij zei: ,,Vroeger deed ik alles zelf; nu vraag ik veel meer aan anderen en kan ik verantwoordelijkheden loslaten.” Hij bedankte mij bij het afscheid. Dat is toch mooi? Het raakte mij echt.’
Auteur
Tim de Hullu
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Vernieuwde aanpak voor revalidatie na IC-opname
Een app en ondersteuning geven patiënt Rob (73) de regie over de behandeling van ALS
Van kinderzorg naar volwassenzorg: ‘Zorg voor een soepele overgang en geen harde knip’
Gerelateerde artikelen Nederlands Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde
De Pronkhoek
Cognitieve revalidatie: verleden, heden en toekomst
