Opinie-artikel
Het lijkt alsof iedereen heeft iets te melden heeft over burn-out: in een persoonlijk verhaal op sociale media, in zelfhulpboeken, in populairwetenschappelijke boeken, in vakgerelateerde nieuwsbrieven en in academische publicaties. Waarom ook nog dit opinie-artikel in het NTR?
Auteur
DRS. L. (LOES) SWAAN
Revalidatiearts, Rijndam Revalidatie
Ik werd gegrepen door het boek In de ban van burn-out van Christiaan Vinkers1 en stelde onze hoofdredacteur Jan Geertzen voor om een recensie of een opinie-artikel te schrijven over het onderwerp. Hij was niet overtuigd maar stuurde me enige tijd later wel een artikel uit het American Journal of PM&R2 waarin wordt betoogd dat van alle medisch specialisten, revalidatieartsen het grootste risico lopen op een burn-out. Dit gebaar zag ik als een aanmoediging om tóch te gaan schrijven. Ik heb hiervoor geen uitputtende literatuursearch gedaan. Op de website van Medisch Contact gaf de zoekterm ‘burn-out’ 23 hits in 2023 (peildatum 10 juli) en hiervan heb ik enkele artikelen en columns gelezen.3,4,5 Het rapport van De Jonge Specialist (DJS) uit 2022 over werkomstandigheden van a(n)ios6 was al in onze opleidingsvergadering aan de orde geweest, op LinkedIn werd ik geattendeerd op een interview in de Groene Amsterdammer7 en via bovengenoemde artikelen vond ik websites van de NFU8 en van TNO.9 Van Wilmar Schaufeli heb ik alleen citaten gelezen, geen originele publicaties. Perfectionisme leidt tot burn-out, toch? (niet waar, volgens Vinkers).
Wat is een burn-out? Iedereen die zegt dit te weten wekt mijn wantrouwen. In de DSM-5 komt het niet voor; de WHO heeft de definitie meermalen aangepast* en elk Westers land heeft zijn eigen definitie met grote onderlinge verschillen. Het begon allemaal ongeveer 50 jaar geleden met Maslach en Freudenberger. Dat wil zeggen: als we neurasthenie, surmenage, overspannenheid en managersziekte buiten beschouwing laten. Oorspronkelijk was de term burn-out alléén bedoeld voor hulpverleners die vastliepen in hun altruïsme en bij wie hun idealisme overging in cynisme. Een van de problemen met het vaststellen hoe vaak burn-out voorkomt, is de verwarring over de termen ‘burn-outklachten’ en ‘burn-out’. Verkorte vragenlijsten met een willekeurig afkappunt tonen cijfers die veel alarmerender lijken dan ze daadwerkelijk zijn; voor dichotomisering zijn deze vragenlijsten helemaal niet geschikt en burn-outklachten zijn geen voorstadium van burn-out. Iedere jonge ouder en iedereen met zorgen op welk gebied dan ook (financieel, huisvesting, familie) zal positief scoren op een vragenlijst die vraagt naar slaapproblemen en gevoel van uitputting. Dat is wat anders dan ziek thuis zitten en tot niets meer in staat zijn. Burn-out wordt niet door vragenlijsten gediagnosticeerd maar door een arts of psycholoog, heeft grote overeenkomsten met een depressie maar met een beter imago (hoogopgeleiden hebben vaker een burn-out en laagopgeleiden vaker een depressie).
Vinkers ziet burn-out vooral als een stressprobleem. We hebben allemaal een ‘stressorkest’ dat ons helpt om met alledaagse of extreme stress om te gaan. Niet verrassend: zowel biologische, psychologische als sociale factoren spelen een rol in dit orkest. Het is een misverstand dat stress altijd slecht is en vermeden moet worden: van te weinig stress krijgen we dezelfde klachten, en bovendien levert stress vaak mooie resultaten op als je een deadline wilt halen. Of het kantelpunt van teveel stress bereikt wordt en klachten ontstaan, hangt van veel factoren af en verschilt in de tijd. Werk is één van deze factoren maar niet de enige en ook niet de belangrijkste, en het aantal werkuren is minder belangrijk dan het gevoel van regelmogelijkheden en van een prettige werksfeer. Volgens Maskowski2 hebben Amerikaanse revalidatieartsen de meeste last van te weinig controle over hun rooster, van een conflict tussen hun eigen waarden en die van de organisatie, van te weinig waardering voor hun werk en van onvoldoende samenwerking met collega’s. Een goede integratie van het vak revalidatiegeneeskunde in de zorg helpt daarentegen om bevlogen te blijven. Gebrek aan controle over het eigen rooster is voor iedereen vermoedelijk herkenbaar, en wat niet meehelpt is het doorgeslagen streven naar efficiëntie waardoor een afwisseling van intensieve en minder intensieve taken nauwelijks meer mogelijk is. Echte of vermeende hooggespannen verwachtingen van onszelf of van onze omgeving ook niet. In de 28 jaar dat ik revalidatiearts ben heb ik bij elke Quickscan in het kader van de kwaliteitsvisitaties van de VRA de vraag ‘Onze werkbelasting levert geen structurele problemen op’ hoog zien scoren, zowel als vakgroeplid als in mijn rol van visitator.
Wat kunnen we wél, als individu, als vakgroep/team, als organisatie:
- Gezond roosteren (wat lastiger wordt met minder a(n)ios);
- Taken verdelen over de hele groep;
- Samen met collega’s pauze houden, al dan niet tijdens een wandeling;
- Voorwaarden voor een goede slaap handhaven, gezond eten, voldoende lichaamsbeweging;
- Investeren in sociale verbinding;
- Af en toe stilstaan bij ambities, dromen en angsten, de lange termijn in het oog houden;
- Keuzes durven te maken, durven onvolmaakt te zijn;
- Het boek In de ban van burn-out lezen.
Geef me de kalmte om te accepteren
Vrije vertaling van Epictetus (55-135)
wat niet in mijn vermogen ligt,
de moed om te veranderen wat wel in
mijn vermogen ligt,
en de wijsheid om tussen die twee te
onderscheiden.
* 2019 ‘Burn-out is a syndrome conceptualized as resulting from chronic workplace stress that has not been successfully managed’.
Referenties
- Christiaan Vinkers. In de ban van burn-out. Prometheus 2022/
- Makowski MS, et al. Occupational Characteristics Associated With Professional Fulfillment and Burnout Among US Physiatrists. Am J Phys Med Rehabil 2023;102:379-88.
- Jan Willem Koten. Burn-out? Impactfactor? Die bestonden niet. Toenmalig assistent pathologie blikt een halve eeuw terug. Medisch Contact 6 juli 2022.
- KNMG en NVAB. De zorg zucht onder werkdruk. Zó houd je grip op de stress. Medisch Contact 6 april 2023.
- André Weel. Burn-out ziet Abraham. Medisch Contact 7 juli 2023.
- De Jonge Specialist. Rapport ‘Nationale a(n)ios-enquête 2022. Gezond en veilig werken. https://dejongespecialist.nl/wp-content/uploads/2022/10/rapport-nationale-anios-enquete-gezond-en-veilig-werken-2022.pdf.
- Lena Bril. Hard gewerkt, veel geleerd. De Groene Amsterdammer 7 juni 2023. https://www.groene.nl/artikel/hard-gewerkt-veel-geleerd.
- https://www.dokterhoe.nl/risicos/werkdruk/.
- https://www.tno.nl/media/2504/tno_werkdruk_model.pdf.
Gerelateerde artikelen NTR
Cognitieve revalidatie: verleden, heden en toekomst
‘Cognitieve revalidatie lijkt me bij uitstek een multidisciplinair proces’
Passende revalidatiezorg met een gedragsgeoriënteerde insteek
Het neuropsychologisch onderzoek door de ogen van de patiënt
Gerelateerde artikelen Revalidatie Magazine
Sinds de diagnose DCD krijgt Collin (8) veel meer begrip
Jongeren en revalideren? Meer aandacht voor het echte leven is noodzakelijk
Librarevalidatiearts Evert Schouten met pensioen
